Zvicra “e tronditur” nga vendimi i Trump për taksën 39%: Franga bie, eksportet rrezikohen

Qeveria zvicerane ka reaguar ashpër ndaj vendimit të ish-presidentit amerikan Donald Trump për të vendosur një taksë prej 39% ndaj produkteve nga Zvicra, një masë që e ka tronditur Bernën dhe ka shkaktuar rënie të frangës zvicerane në tregjet ndërkombëtare të premten. “Nuk është e qartë se çfarë kërkojnë Shtetet e Bashkuara nga ne,” tha një deputet zviceran për Financial Times, duke përshkruar situatën si të pasigurt dhe shqetësuese.

Kjo tarifë e re është më e lartë se ajo prej 31% që Trump kishte paralajmëruar gjatë “Ditës së Çlirimit” në muajin prill. Sipas analistëve, Zvicra është trajtuar nga administrata Trump si një “shtet i padëshiruar”, duke u përballur me nivelin më të lartë të tarifave në Europë madje më të larta se ndaj Serbisë (35%) dhe dukshëm më të ashpra sesa ato prej 15% të aplikuara ndaj vendeve të BE-së.

Festa Kombëtare e errësuar nga lajmet nga Uashingtoni

Njoftimi për tarifat u bë gjatë natës, në prag të 1 Gushtit, Ditës Kombëtare të Zvicrës, duke errësuar festimet në gjithë vendin. Presidentja zvicerane Karin Keller-Sutter kishte bërë përpjekje të përsëritura për të kontaktuar Shtëpinë e Bardhë dhe për të gjetur një kompromis për ta ulur taksën në nivelin 15% të vendeve të tjera evropiane – por pa sukses. Sipas mediave lokale, negociatat nuk kanë dhënë asnjë rezultat konkret.

Vendimi për tarifën 39% erdhi pa paralajmërim dhe pa ndonjë konsultim paraprak midis Bernës dhe Uashingtonit. Ekspertë ekonomikë dhe politikë në Zvicër thonë se masa nuk ka asnjë bazë të qartë dhe është e pajustifikuar.

Në prill, Trump akuzoi Zvicrën se kishte ngritur barriera tregtare deri në 62% ndaj produkteve amerikane një shifër që autoritetet zvicerane e cilësuan të pavërtetë, duke theksuar se mallrat amerikane gëzojnë një qasje të lehtësuar në tregun zviceran, ndoshta edhe më shumë se në BE.

Franga në rënie, tregjet në alarm

Më 1 gusht, franga zvicerane ra me 0.4% ndaj dollarit amerikan, duke u kuotuar në 0.816 franga për dollar. Megjithatë, ajo mbetet ende mbi 8% më e fortë krahasuar me muajin prill. Rezultati i negociatave me SHBA-të i befasoi të gjithë, pas optimizmit fillestar të Bernës.

“Zvicra ka qenë dhe mbetet në kontakt me autoritetet kompetente amerikane dhe po kërkon një zgjidhje të negociuar në përputhje me ligjet e saj dhe të drejtën ndërkombëtare,” njoftoi qeveria në një deklaratë zyrtare. Ajo shtoi se do të analizojë situatën e re dhe do të vendosë hapat e mëtejshëm, duke kërkuar të ruajë qetësinë në tregje.

Shkaku: suficiti tregtar dhe industria farmaceutike

Sipas profesorit Simon J. Evenett nga IMD Business School në Lozanë, një nga arsyet kryesore të tarifës është rritja e suficitit tregtar të Zvicrës ndaj SHBA-së gjatë vitit 2024. Vitin e kaluar, deficiti tregtar amerikan ndaj Zvicrës arriti në 38 miliardë dollarë, çka besohet se ka nxitur reagimin e fortë të Trump.

Një tjetër faktor është skepticizmi i Trump ndaj industrisë farmaceutike, e cila është e përqendruar në Zvicër sidomos për shkak të gjigantëve Novartis dhe Roche, të dy me seli në Bazel.

Farmaceutikë, orë dhe ar: sektorët më të goditur

Në vitin 2023, eksportet zvicerane drejt SHBA-së arritën në 60.9 miliardë dollarë. Ndër produktet kryesore përfshihen barnat, pajisjet mjekësore, orët, kafeja dhe ari ky i fundit me vlerë 11.5 miliardë dollarë vetëm. Goditja më e rëndë pritet të bjerë mbi industrinë farmaceutike, e cila përbën rreth gjysmën e eksporteve në SHBA.

Novartis dhe Roche, që kanë paralajmëruar miliarda dollarë investime në tregun amerikan këtë vit, tani përballen me dyfish penalitet: përveç tarifave, kanë marrë edhe kërkesa zyrtare nga administrata Trump për të ulur çmimet e barnave, në përputhje me nivelet ndërkombëtare.

Alarm nga sektori privat

Edhe shoqatat e industrisë kanë ngritur alarmin. Organizata Swissmechanic e cilësoi tarifën 39% si “një masë të rrezikshme”, duke kërkuar të shfrytëzohet dritarja e hapur e negociatave deri më 7 gusht. Ndërsa Swissmem, që përfaqëson sektorin prodhues, deklaroi se “Zvicra jeton nga eksportet e saj”.

Drejtori Stefan Brupbacher i quajti tarifat “plotësisht të paarsyeshme dhe arbitrare”. Berna ka tani vetëm pak ditë në dispozicion për të tentuar një marrëveshje të re që do të shmangte hyrjen në fuqi të tarifave më 7 gusht./abcnews.al