Shqetësimi se Ukraina do të ndahet hedh “hije frike” mbi bisedimet për rindërtim

Sulmet në rritje me dronë nga Rusia dhe shqetësimet për një ndarje të mundshme të Ukrainës në kuadër të një plani të ardhshëm paqeje kanë hedhur hije mbi një takim të rëndësishëm të liderëve europianë në Romë, që synon të planifikojë rindërtimin afatgjatë të vendit.

Konferenca, e katërta me këtë format, po mbahet me pjesëmarrjen e presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy, kancelarit gjerman Friedrich Merz, kryeministres italiane Giorgia Meloni dhe kryeministrit polak Donald Tusk. Ajo zhvillohet në një kohë kur ekonomia e Ukrainës ndodhet nën presion të paprecedentë, teksa presidenti rus Vladimir Putin ka zgjeruar objektivat e sulmeve duke përdorur numër rekord dronësh me rreze të gjatë veprimi.

Në skenën ndërkombëtare mbizotëron pasiguri e thellë për një plan paqeje të udhëhequr nga SHBA, që sipas raportimeve, mund të përfshijë kompromise territoriale. Një studim i muajit të kaluar sugjeron se, nëse Ukraina detyrohet të heqë dorë nga kontrolli i katër rajoneve (Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia dhe Kherson), Rusia do të duhej të përballonte afro 200 miliardë dollarë në kosto rindërtimi – një shifër që nxjerr në pah pabarazitë e mundshme në zhvillimin ekonomik dhe politik të vendit pas paqes.

Megjithëse konferenca fokusohet në nxitjen e investimeve afatgjata nga sektori privat, rëndësia e saj po zbehet nga nevoja urgjente për të mbrojtur popullsinë dhe ekonominë ukrainase nga pasojat shkatërruese të sulmeve ajrore.

“Nuk mund të mos them se edhe Rusia, për fat të keq, është përgatitur për këtë takim. Vetëm disa orë më parë, u realizua një sulm i rëndë ndaj kryeqytetit tonë, Kievit,” deklaroi Zelenskyy gjatë fjalës së tij në Romë.

Kancelari gjerman Friedrich Merz dënoi ashpër sulmet: “Këto janë kryesisht sulme mbi objektiva civile. Kjo është terror kundër popullsisë civile. Nuk ka të bëjë me ndonjë luftë kundër objektivave ushtarake.” Ai shtoi: “Detyra jonë politike është të shtojmë presionin ndaj Rusisë për ta detyruar Putinin të ulet në tryezën e bisedimeve.” Merz gjithashtu i bëri thirrje Sllovakisë të heqë veton ndaj paketës së 18-të të sanksioneve të BE-së kundër Moskës.

Sipas Institutit Italian për Studime Politike Ndërkombëtare (ISPI), duke u mbështetur në të dhënat e Bankës Botërore, kostoja e rindërtimit për katër rajonet e pushtuara kryesisht nga Rusia (Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia dhe Kherson) kap vlerën e 188 miliardë dollarëve. Edhe pse këto rajone mund të mbeten nën kontrollin rus në një marrëveshje të mundshme paqeje, Kievi nuk ka dhënë ende pëlqimin për një skenar të tillë.

Në total, Banka Botërore parashikon që plani 10-vjeçar për rindërtimin e Ukrainës (2025–2035) do të kërkojë të paktën 524 miliardë dollarë investime.

Deri më tani, 66% e dëmeve të drejtpërdrejta (rreth 116 miliardë dollarë) dhe 47% e kostove të përgjithshme të rikuperimit dhe rindërtimit (248 miliardë dollarë) janë të përqendruara në rajonet e sipërpërmendura dhe në Kharkiv.

“Nëse Ukraina pranon të heqë dorë nga katër rajonet e diskutueshme për të përfunduar luftën, është e besueshme që Rusia do të duhet të përballojë një pjesë të madhe të kostove të rindërtimit,” thuhet në analizën e ISPI.

Vështirësitë për planifikimin e periudhës pas luftës janë theksuar edhe nga fakti që, që nga konferenca e mëparshme e Berlinit (2024), dëmet në infrastrukturën energjetike janë rritur me 93% në vetëm një vit.

Sektorët më të prekur përfshijnë: Banesat: 57 miliardë dollarë dëme, Transporti: rreth 36 miliardë dollarë, Energjia dhe minierat: rreth 20 miliardë dollarë

Zgjerimi i luftës përmes përdorimit të dronëve dhe hapja e fronteve të reja në rajonet e Dnipro dhe Sumy po ndikojnë ndjeshëm edhe në rënien ekonomike të vendit. Inflacioni ka arritur në 15%, ndërsa rritja ekonomike është ngadalësuar ndjeshëm. Banka Botërore ka ulur parashikimin për rritjen ekonomike të këtij viti nga 6.5% në vetëm 2%.

Analistët janë të zhgënjyer nga mungesa e rezultateve konkrete nëpër konferencat e njëpasnjëshme për rindërtimin. Ish-ambasadori amerikan në Ukrainë, Kurt Volker, në një analizë për Qendrën për Analizën e Politikave Europiane (CEPA), kritikoi mungesën e veprimeve të prekshme:

“Konferencat e mëparshme kanë mbledhur mijëra ekspertë dhe kanë prodhuar ide madhore, por pa asnjë rezultat konkret. Ndihma humanitare dhe mbështetja buxhetore janë siguruar kryesisht nga BE, SHBA, Japonia, Britania dhe Banka Botërore. Por një strategji reale për ringjalljen ekonomike të Ukrainës ka munguar krejtësisht.”

Volker ka propozuar krijimin e një organi të përhershëm që do të udhëheqë investimet nga sektori privat.