Nga energjia elektrike deri tek pagat: Si do të ndryshonin jetën e përditshme në Zvicër marrëveshjet e reja me Evropën

Në dhjetor të 2024-së, Këshilli Federal dhe Komisioni Evropian ranë dakord për kornizën për marrëdhëniet e ardhshme midis Zvicrës dhe Bashkimit Evropian. Pasi të dihen detajet e marrëveshjeve, populli do ta ketë fjalën e fundit deri në vitin 2028.

Për të kuptuar se çfarë do të ndryshonin në të vërtetë këto marrëveshje në përditshmërinë e qytetarëve dhe bizneseve zvicerane, janë nxjerrë një sërë raportesh.

Energjia elektrike

Zvicra midis varësisë së dimrit dhe tepricës verore

Aktualisht, Zvicra importon “deri në 30%” të energjisë elektrike që i nevojitet, “kryesisht në dimër” dhe “nga Franca”, tha Morgane Trieu-Cuot për La Matinale nga dhoma e tregtisë Alpiq në Lozanë, ku ajo është përgjegjëse.

Në verë është e kundërta. Zvicra prodhon më shumë energji elektrike sesa konsumon. Prandaj Evropa mund të “kanë një interes në përdorimin e kësaj energjie elektrike,” shpjegon zyrtari, transmeton albinfo.ch.

Bashkimi Evropian i ka bërë presion Zvicrës prej vitesh për të stabilizuar këto marrëdhënie tregtare të ndërsjella në një tekst ligjor. Dështimi për të arritur një marrëveshje mund të “vënë në rrezik këto rregulla”, frikësohet Morgane Trieu-Cuot. Sipas saj, “Zvicra mund ta gjejë veten një vend jo prioritar për këto importe dhe eksporte”, shkruan RTS.

Rreziku do të ishte pra ndërprerjet dimërore, të cilat aktualisht shmangen falë importit të energjisë elektrike evropiane.

Kërkesa për një treg të liberalizuar

Për të nënshkruar marrëveshjen që kërkon, BE-ja kërkon që Zvicra të liberalizojë tregun e saj të energjisë elektrike. Kjo do të nënkuptonte që, siç ndodh tashmë në Evropë, individët dhe bizneset e vogla zvicerane nuk do të mbylleshin më në treg, por do të ishin në gjendje të zgjidhnin të blinin energjinë e tyre nga çdo furnizues energjie në kontinent.

Ky revolucion i vogël nuk duhet të trembë konsumatorët e vegjël, sipas Anna Creti, një profesore në Universitetin e Parisit Dauphine dhe specialiste e tregut të energjisë elektrike. “Ne nuk jemi kurrë të ekspozuar ndaj konkurrencës së ashpër sepse Evropa dhe çdo shtet kanë detyrimin të mbrojnë konsumatorët,” siguron ajo në lajmet e orës 12:30. Dhe kjo është e vërtetë edhe nëse ekziston reklama. Është e “rregulluar”, vazhdon ajo. “Ne jemi në një mjedis konkurrimi të mbikëqyrur,” këmbëngul ajo.

Frika nga rritja e çmimeve

Në Zvicër, liberalizimi i tregut të energjisë elektrike mbetet shumë i diskutueshëm.

Christian Dandrès, president i Unionit të Shërbimeve Publike (SSP) dhe një Këshilltar Kombëtar Socialist në Gjenevë, shpjegon kundërshtimin e tij me “paqëndrueshmërinë shumë të lartë” të çmimeve të energjisë elektrike. Mesatarisht, individët evropianë paguajnë më shumë për energjinë e tyre sesa individët zviceranë, pavarësisht diferencës në fuqinë blerëse.

Sipas Christian Dandrès, është e nevojshme “të mbrohen njerëzit nga këto rritje masive”, dhe kjo mund të arrihet përmes “rregullimit” të sistemit.

Nga ana e tij, Michael Frank, drejtor i Shoqatës së Kompanive Zvicerane të Energjisë Elektrike, beson se një marrëveshje me Evropën do të kishte “përparësi të mëdha” për sektorin. “Zvicra do të fitonte në aspektin e qëndrueshmërisë dhe sigurisë për sa i përket furnizimit,” argumenton ai, duke vënë në dukje se operacionet dhe sistemi i rrjetit do të ishin “më pak të kushtueshëm” nëse Zvicra do të integrohej drejtpërdrejt në sistemin evropian.

Sa i përket çmimeve, ai tregon se liberalizimi i tregut do t’i lejojë konsumatorët të bëjnë zgjedhjet e tyre, ndërsa monopoli aktual i vendos ata “nën kujdestari”. Ata do të jenë në gjendje “ose të zgjedhin të qëndrojnë me shërbimin bazë ose të zgjedhin ofruesin e tyre të ardhshëm”.

Por Christian Dandrès beson se ky aspekt mbikëqyrës është në fakt “një mburojë mbrojtëse” kundër “aspekteve spekulative” të tregut të energjisë elektrike. Në çdo rast, “rreziqet nuk janë të papërfillshme”, këmbëngul ai.

Duhet theksuar se populli me siguri do të ketë opsionin për të votuar po për përditësimin e marrëveshjeve ekzistuese me Evropën, pa votuar po për një marrëveshje të re për energjinë elektrike. E kundërta, megjithatë, do të jetë e pamundur.

Taksat

Ndonëse nuk është anëtare e Bashkimit Evropian, Zvicra aktualisht paguan më shumë se një miliard franga gjatë dhjetë viteve për vendet më të varfra të Bashkimit, gjë që ka krijuar shprehjen “miliardë kohezion”.

Zyrtarisht, është një çështje solidariteti: si partnere e Evropës, Zvicra dëshiron të ndihmojë në uljen e pabarazive brenda Bashkimit. Por jozyrtarisht, kontributi financiar i Zvicrës përbën edhe biletën e saj të hyrjes në tregun europian, shkruan RTS.

Aktualisht, Zvicra paguan 130 milionë franga në vit. Nesër do të paguajë 350 milionë nëse populli votojë po për marrëveshjet e reja me BE-në.

Paratë e paguara direkt në vendet e BE-së

Paratë zvicerane nuk përfundojnë në Bruksel, në buxhetin e BE-së, siç kritikon shpesh SVP. Bashkimi do ta kishte preferuar, por këto para u paguhen drejtpërdrejt vendeve në nevojë. Përdoret për të financuar projekte specifike.

Letonia, për shembull, do të marrë rreth 12 milionë franga për të asgjësuar mbetjet e naftës nga ndërtimi i një dige hidroelektrike në vitet 1960 në Aizkraukle, 100 km nga kryeqyteti Riga. Aty janë të ndotura rreth 5000 metra kub burime natyrore; puna e financuar nga Zvicra ka për qëllim ruajtjen e ujit të pijshëm.

Ambasadori zviceran në vendet baltike, Martin Michelet, e justifikon ndarjen e kësaj shume për Letoninë, edhe pse Zvicra ka shumë tokë për të korrigjuar, me varësinë e “prosperitetit të Zvicrës” nga “ai i vendeve fqinje”. Kjo pagesë, sipas tij, projekton edhe “imazhin e një Zvicre të përkushtuar, të bashkuar që nxjerr në pah ekspertizën e saj”.

Pagat

Rreziku i nënofertimit

Me Evropën, mbrojtja e pagave lidhet kryesisht me punëtorët e postuar, pra punëtorët e huaj që ushtrojnë aktivitet profesional në Zvicër për një periudhë të shkurtër (maksimumi 90 ditë në vit dhe për kompani). Ajo përfaqëson 0.3% të vendeve të punës në vend.

Meqenëse pagat zvicerane janë më të larta, ekziston rreziku i dumpingut të pagave (ose uljes së pagave) dhe konkurrencës së pandershme.

Dymbëdhjetë euro në orë

Për të luftuar abuzimin, punëtorët e postuar janë të rregulluar rreptësisht. Kompanitë që dëshirojnë ta përdorin atë i nënshtrohen disa rregullave dhe duhet të njoftojnë autoritetet që i monitorojnë rregullisht.

Inspektorati i punës i dorëzon punëtorët e dërguar që ai monitoron në një pyetësor prej rreth njëzet pyetjesh. Qëllimi është të përcaktohet nëse shpërblimi korrespondon me kushtet minimale në Zvicër. Prandaj, pyetjet kanë të bëjnë me shumën e pagës jashtë vendit dhe në Zvicër, numrin e orëve të punës çdo javë, ekzistencën ose jo të aktiviteteve të shtunave dhe madje edhe mbulimin e shpenzimeve të transportit, akomodimit dhe ushqimit.

Kështu, duke ndjekur inspektoratin e punës në Vaud në dy kantiere, RTS ishte në gjendje të vëzhgonte se abuzimet janë të zakonshme, me paga për orë prej 12 euro ose paga mujore prej mezi 1,000 euro, shumë më poshtë nga kontratat kolektive. Në një kantier ndërtimi, montuesit portugez të kuzhinës gjithashtu nuk u lejuan të punonin. Ata nuk kishin marrë autorizimin e nevojshëm nga autoritetet për shkak të mungesës së dokumenteve të nevojshme.

Pas kontrolleve në terren, fillon pjesa administrative e hetimit, ku Komisioni i Përbashkët Profesional (i përbërë nga përfaqësues të punëdhënësve, punonjësve deri edhe autoriteteve) heton kompanitë për të cilat inspektorati i punës ka dyshime. Në rast abuzimi, ajo mund të vendosë të rregullojë pagat, ose edhe të gjobisë punëdhënësin, ose ta ndalojë atë të punojë në Zvicër.

Relaksimi i rregullave

Marrëveshja e re midis Zvicrës dhe Bashkimit Evropian përfshin disa ndryshime për punëtorët e postuar, për të cilat Evropa ka qenë e pakompromis. Sot, kompanitë e huaja që dëshirojnë të dërgojnë punëtorë në Zvicër duhet të kërkojnë autorizim të paktën tetë ditë para fillimit të punës, duke lejuar kantonet të organizojnë kontrolle. Nesër kjo periudhë do të binte në vetëm katër ditë.

Në lajmet e orës 12:30, Sophie Robin-Olivier, profesoreshë e së drejtës evropiane në Universitetin Panthéon-Sorbonne në Paris, shpjegon se për Unionin, “çdo gjë që merr formën e autorizimit është një pengesë shumë e vështirë”. “Kjo është ajo që duket më e kundërta me logjikën e tregut të lirë dhe tregtisë.”

Inspektorët e intervistuar në La Matinale presin që kontrollet – tashmë jo shumë bindëse – do të kenë sukses për të ndëshkuar edhe më pak abuzime.

Në Forum, Nicolas Rufener, sekretari i përgjithshëm i federatës së tregtisë së ndërtimit të Gjenevës, është më pak pesimist. Ai beson se marrëveshja e re nuk do ta ndryshojë jashtëzakonisht situatën, por se “kantonet që nuk kryejnë shumë apo asnjë kontroll, si Gjeneva, Valais dhe Vaud”, do të hyjnë në bord dhe do të kuptojnë se “shumë kompani që mbërrijnë nuk respektojnë” rregullat, por se “ata pastaj kthehen në rrugën e duhur”.

Ai e konsideron sistemin e ardhshëm “mjaftueshëm efektiv për të luftuar kundërvajtjet të cilat megjithatë përfaqësojnë një pjesë të vogël të të gjithë aktivitetit të ndërtimit”.

The post Nga energjia elektrike deri tek pagat: Si do të ndryshonin jetën e përditshme në Zvicër marrëveshjet e reja me Evropën appeared first on Albinfo.