Si gentrifikimi në Cyrih çoi në një mungesë të banesave?

Edhe një nga qytetet më të pasura në botë po lufton për të përballuar krizën e strehimit. Ndërsa dyqanet lokale i lënë vendin kafeneve në modë dhe komunitetet e ndryshme zëvendësohen nga sektorët e teknologjisë dhe financave “të rinj, ambicioz”, Cyrihu përballet me një sfidë në rritje: sigurimin e strehimit të përballueshëm.

Raporti i fundit i Raiffeisen Bank mbi pasuritë e paluajtshme, i publikuar në shtator 2024, zbulon një rritje prej 6.4% të qirave të propozuara në tremujorin e dytë të këtij viti, rritja më e lartë në më shumë se tridhjetë vjet. Në lagjen e butë Cyrih-West, çmimet e pasurive të paluajtshme vazhdojnë të rriten, me një përhapje të projekteve luksoze.

Për shembull, një apartament me 3.5 dhoma në Cyrih West jepet me qira për 8100 franga në muaj, sipas Tages-Anzeiger. Një shifër që bie ashpër në kontrast me mesataret e vitit 2022 për të gjithë qytetin: 1,787 franga për një apartament me katër dhoma dhe 1,470 franga për një apartament me tre dhoma, sipas qytetit të Cyrihut.

Gentrifikimi është kur një lagje bëhet më tërheqëse për një klasë të pasur shoqërore, duke çuar në zhvendosjen e popullsive me të ardhura të ulëta. Në Cyrih, ky proces është një reflektim i një krize më të gjerë strehimi, ku kërkesa për pasuri të paluajtshme luksoze po transformon qytetin.

Ky fenomen nuk është i ri. Phillip L. Clay, profesor i politikave të strehimit dhe planifikimit urban në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets (MIT), kishte kryer tashmë një kërkim të gjerë mbi këtë temë përpara se të botonte një libër në vitin 1979 që trajton transformimin e qyteteve amerikane.

Në këtë libër, Phillip L. Clay përshkruan pesë fazat e gentrifikimit, duke filluar me fazën e pionierit, gjatë së cilës artistët, “bohemët” ose “njerëzit tolerantë ndaj rrezikut” lëvizin në lagje të rrënuara, duke bërë përmirësime në rritje.

Në fazën e dytë, njerëzit e shtresës së mesme tërhiqen në zonë, duke përshpejtuar investimet. Faza e tretë karakterizohet nga investime më të mëdha private dhe publike, shpesh me ndërhyrjen e zhvilluesve të mëdhenj të pasurive të paluajtshme.

Zbatimi i kornizës teorike të Philipp L. Clay në distriktin Cyrih-West ofron njohuri interesante. Gjatë viteve 1970 dhe 1980, distrikti ishte skena e trazirave politike dhe lëvizjeve aktiviste. Këta të fundit drejtoheshin nga të rinj të diplomuar që u zhvendosën në distriktin Cyrih-West, në atë kohë një zonë industriale me të ardhura të ulëta. Ky tranzicion ilustron në mënyrë të përkryer fazën e parë të gentrifikimit ose fazës pioniere.

Në atë kohë, Cyrihu ishte në një rënie serioze, ku qendra e qytetit, më saktë parku Platzspitz, u kthye në një skenë të hapur droge. Needle Park i Cyrihut, siç quhej me nofkën, ishte shtëpia e deri në 1000 të varurve në ditë.

Në vitin 1995, autoritetet kryen një “pastrim” të rrethit, duke i kthyer të varurit nga droga në lagjet e tyre origjinale. Qyteti gjithashtu filloi planifikimin e projekteve afatgjata të zhvillimit urban për të gjithë zonën, duke përfshirë Cyrihun Perëndimor dhe rrethinat e tij.

Në rastin konkret të Cyrihut, dy fazat e para të gentrifikimit nuk ishin të lidhura drejtpërdrejt. Kalimi drejt gentrifikimit të hershëm u inkurajua nga iniciativat publike që synonin zgjidhjen e një problemi paralel, në vend që të vazhdonin procesin e nisur nga pionierët.

Gjatë njëzet viteve të fundit, Cyrih West ka pësuar ndryshime të thella, duke u evoluar me shpejtësi në fazën e tretë. Ish-zonat industriale dhe lagjet dikur të stigmatizuara tani janë shtëpia e rrokaqiejve si Prime Tower, ndërtesa më e lartë e Cyrihut, e rrethuar nga zyra, klube, restorante, studio dhe ndërtime të reja banimi.

Investimet publike në infrastrukturën urbane reflektojnë kalimin nga faza e dytë në të tretën, duke nxitur rritjen e investitorëve të mëdhenj privatë. Përveç kësaj, popullariteti i ndërtesave të larta të banimit si Hardau dhe Lochergut është rritur në qiell. Këto ndërtesa tani janë të vendosura në zemër të qytetit dhe jo në periferi të tij, duke tërhequr “klasën e mesme krijuese”. Megjithatë, këto pak oaze banesash të përballueshme ende nuk janë të mjaftueshme për të mbështetur klasën punëtore të Cyrihut.

Cyrih-Perëndim hyn më pas në fazën e katërt: “gentrification mature”. Në filmin dokumentar PUSH (2019), një pronar bari nga Brooklyn, Nju Jork, vëzhgon se si artistët dhe “njerëzit krijues” lëvizin, duke rritur atraktivitetin e lagjes dhe duke rritur çmimet e pronave, vetëm për ta gjetur veten të përjashtuar nga ajo për shkak të mungesa e mjeteve.

Teoritë si ajo e Phillip L. Clay thjeshtojnë shumë kompleksitetin e gentrifikimit. Në realitet, këto procese ndryshojnë, me hapa që mund të jenë më të nuancuara apo edhe të anashkaluara.

Në fazat e tij të hershme, gentrifikimi mund të nënkuptojë rritjen ekonomike, zhvillimin e infrastrukturës dhe përmirësimin e shërbimeve publike dhe transportit. Mund të promovojë gjithashtu diversitetin social, me njerëz më pak të pasur që përfitojnë nga kërkesat e klasës së mesme për shërbime më të mira.

Megjithatë, rritja e gentrifikimit dhe zgjerimi i pabarazive duken të pashmangshme, me lagjet që gradualisht bëhen të papërballueshme.

Prandaj pyetja e rëndësishme është: në cilin drejtim duam të shkojmë? Pa një vendim të konsideruar nga autoritetet publike dhe urbanistët, aktorët më të fuqishëm ekonomikë bëjnë ligjin. Shumë qytete në mbarë botën, si Cyrihu, e demonstrojnë këtë./RTS

The post Si gentrifikimi në Cyrih çoi në një mungesë të banesave? appeared first on Albinfo.