“Fillon të çmendesh”, rrëfimi i australianit që mbijetoi pesë vjet në një burg të Kinës

Ndarja e një qelie të ndyrë me një numër të burgosurish të tjerë, privim i vazhdueshëm nga gjumi, qeli me drita ndezur 24 orë në ditë; higjienë e dobët dhe punë e detyruar.

Këto janë disa nga gjërat që u nënshtrohen të burgosurit në burgjet kineze, sipas shtetasit australian Matthew Radalj, i cili kaloi pesë vjet në burgun nr. 2 të Pekinit – një strukturë e përdorur për të burgosurit ndërkombëtarë, shkruajnë mediat e huaja.

Radalj, i cili tani jeton jashtë Kinës, ka vendosur të flasë publikisht për përvojën e tij dhe përshkroi se ka përjetuar dhe parë ndëshkime të rënda fizike, punë të detyruar, privim nga ushqimi dhe tortura psikologjike. BBC thotë se ka qenë në gjendje të vërtetojë dëshminë e Radalj me disa ish-të burgosur që ishin pas hekurave në të njëjtën kohë që ishte edhe ai.

Shumë kërkuan anonimitet, sepse kishin frikë nga hakmarrja ndaj të dashurve që ende jetonin brenda vendit. Të tjerë thanë se thjesht donin të përpiqeshin ta harronin përvojën dhe të vazhdonin përpara.

Një hyrje “e egër”

“Isha në gjendje shumë të keqe kur mbërrita. Më rrahën për dy ditë rresht në stacionin e parë të policisë ku isha. Nuk kisha fjetur, nuk kisha ngrënë dhe nuk kisha pirë ujë për 48 orë dhe pastaj u detyrova të nënshkruaja një numër të madh dokumentesh”, ka thënë Radalj për hyrjen e tij në burg në Kinë, e cila filloi me arrestimin e tij më 2 janar 2020, përcjell Telegrafi.

Ish-banori i Pekinit pretendon se u dënua padrejtësisht pas një sherri me shitësit në një treg, pas një mosmarrëveshjeje për çmimin e rënë dakord për të rregulluar një ekran telefoni celular.

Ai tregon se përfundoi duke nënshkruar një rrëfim të rremë për grabitje, pasi iu tha se do të ishte e kotë të përpiqej të mbronte pafajësinë e tij në një sistem me një shkallë dënimi penal pothuajse 100% dhe me shpresën se kjo do të zvogëlonte kohën e burgosjes së tij.

Dokumentet e gjykatës tregojnë se kjo funksionoi të paktën deri në një farë mase, duke i dhënë atij një dënim me katër vjet.

Pasi hyri në burg, ai tha se së pari iu desh të kalonte shumë muaj në një qendër të veçantë paraburgimi ku iu nënshtrua një “faze tranzicioni” më brutale.

Gjatë kësaj kohe, të burgosurit duhet të ndiqnin rregulla jashtëzakonisht të ashpra në ato që ai i përshkroi si kushte të tmerrshme.

“Na ndalohej të bënim dush ose të pastronim veten, ndonjëherë për muaj të tërë. Edhe tualeti mund të përdorej vetëm në orare të caktuara, dhe ato ishin të ndyra – ‘mbeturinat’ nga tualetet sipër pikonin vazhdimisht mbi ne”.

Përfundimisht ai u pranua në burgun “normal” ku të burgosurit duhej të rrinin së bashku në qeli të mbushura me njerëz dhe ku dritat nuk fikeshin kurrë.

Sipas Radalj, të burgosurit afrikanë dhe pakistanezë përbënin grupet më të mëdha në objekt, por kishte edhe burra që mbaheshin nga Afganistani, Britania, SHBA-ja, Amerika Latine, Koreja e Veriut dhe Tajvani.

Shumica e tyre ishin dënuar për vepra si transportues droge.

Sistemi i pikëve të ‘sjelljes së mirë’

Radalj tha se të burgosurit i nënshtroheshin rregullisht formave të asaj që ai e përshkroi si torturë psikologjike. Një nga këto ishte “sistemi i pikëve të sjelljes së mirë”, i cili ishte një mënyrë – të paktën në teori – për të ulur dënimin tuaj. Të burgosurit mund të merrnin maksimumi 100 pikë sjelljeje të mirë në muaj për të bërë gjëra të tilla si studimi i literaturës së Partisë Komuniste, puna në fabrikën e burgut ose spiunimi i të burgosurve të tjerë.

Pasi të grumbulloheshin 4,200 pikë, ato në teori mund të përdoreshin për të zvogëluar kohën e burgut.

Por Radalj tregon se në realitet kjo përdorej si një mjet torture dhe manipulimi psikologjik.

Ai pretendon se rojet do të prisnin qëllimisht derisa një i burgosur të kishte arritur pothuajse këtë qëllim dhe pastaj do ta penalizonin atë për cilëndo nga një listë e madhe shkeljesh të mundshme që do të anulonin pikët në kohën vendimtare.

Ushqimi si kontroll

Por ndëshkimi më i zakonshëm ditor përfshinte reduktimin e ushqimit.

Shumë ish-të burgosur i kanë thënë BBC-së se vaktet në burgun nr. 2 të Pekinit përbëheshin kryesisht nga lakra në ujë të ndotur, i cili ndonjëherë kishte edhe copa karrote dhe, nëse ishin me fat, edhe copa të vogla mishi.

Atyre u jepej gjithashtu një bukë e thjeshtë kineze veriore. Shumica e të burgosurve ishin të kequshqyer, shtoi Radalj.

Një tjetër i burgosur përshkroi se si të burgosurit hanin shumë një bukë të tillë, pasi ishin gjithmonë të uritur. Ai tha se dietat e tyre ishin aq të varfra në lëndë ushqyese saqë kishin bark të fryrë nga konsumimi i kaq shumë buke të tillë.

Të burgosurve u jepej mundësia të plotësonin dietën e tyre duke blerë racione të pakta shtesë, nëse paratë nga të afërmit ishin futur në ato që quheshin “llogari” të tyre: në thelb një regjistër burgu i fondeve të dhëna për të blerë furnizime si sapun ose pastë dhëmbësh.

Ata gjithashtu mund ta përdornin këtë për të blerë artikuj si makarona të menjëhershme ose qumësht pluhur. Por edhe ky “privilegj” mund të hiqej.

Radalj më tej tregoi se iu ndalua të bënte ndonjë blerje shtesë për 14 muaj sepse refuzoi të punonte në fabrikën e burgut, ku të burgosurit pritej të mblidhnin mallra bazë për kompanitë ose të përpilonin fletëpalosje propagande për Partinë Komuniste në pushtet.

Për ta përkeqësuar situatën, ata u detyruan të punonin në një “fermë”, ku ata arritën të kultivonin shumë perime, por nuk u lejuan kurrë t’i hanin ato.

Radalj përshkroi një betejë midis grupeve afrikane dhe tajvaneze në Burgun Nr. 2 të Pekinit për çështje të ushqimit. Të burgosurit nigerianë punonin në kuzhinë dhe “merrnin përfitime të vogla, si një qese me mollë një herë në muaj ose pak kos ose disa banane”, tha ai.

Pastaj të burgosurit tajvanezë që flisnin gjuhën mandarine arritën t’i bindnin rojet që t’i linin të merrnin kontrollin, duke u dhënë atyre kontrollin e artikujve të çmuar shtesë ushqimorë.

Kjo çoi në një përleshje të madhe, dhe Radalj tha se u kap në mes të saj. Ai u dërgua në izolim për 194 ditë pasi goditi një të burgosur tjetër.

Racioni i tij i vogël ushqimor u përgjysmua gjithashtu. Nuk kishte materiale leximi dhe nuk kishte askënd për të folur ndërsa ai mbahej në një dhomë të zbrazët prej 1.2 me 1.8 metrash për gjysmë viti.

“Fillon të çmendesh,… dhe kjo është ajo për të cilën është projektuar dhoma e vetmuar… Kështu që duhet të vendosësh shumë shpejt nëse dhoma jote është vërtet, vërtet e vogël apo vërtet, vërtet e madhe”.

“Pas katër muajsh, thjesht fillon të flasësh me veten gjatë gjithë kohës. Rojet vinin dhe pyesnin ‘Hej, a je mirë?’. Dhe ti thoshe, ‘pse?’. Ata u përgjigjën, ‘sepse po qesh’”.

Një tjetër tipar i jetës në burgjet kineze, sipas Radaljit, ishin momentet e rreme të “propagandës” që zyrtarët do të organizonin për mediat kineze ose zyrtarët vizitues për të paraqitur pamjet rozë të kushteve atje.

Dhe kur ai ishte gati të largohej më 5 tetor 2024, atij iu dhanë rrobat e tij të vjetra të cilat ishin grisur pesë vjet më parë në luftën për arrestimin e tij fillestar.