Si u bënë mineralet e Ukrainës ‘joshëse’ për presidentin Trump?

Pasuria minerale e Ukrainës pas tre vitesh agresioni rus, është bërë papritmas një prioritet kryesor në përpjekjet për t’i dhënë fund luftës. Si ndodhi kjo?

Mineralet e rëndësishme

Ukraina është e bollshme në minerale dhe xehe të rëndësishme për industrinë globale. Vlerësohet se rreth 5% e “lëndëve të para kritike” në botë ndodhen në atë vend. Midis tyre janë rreth 19 milionë tonë rezerva grafiti, të cilat, sipas Agjencisë Gjeologjike Shtetërore të Ukrainës, e bëjnë Ukrainën “në mesin e pesë vendeve kryesore” për sa i përket rezervave të këtij minerali të vlefshëm.

Grafiti është çelësi për prodhimin e baterive për automjetet elektrike. Për më tepër, Ukraina ka një të tretën e të gjitha depozitave evropiane të litiumit, gjë që është gjithashtu e rëndësishme për prodhimin e baterive moderne. Përpara pushtimit rus, Ukraina mbante 7% të prodhimit global të titanit, një metal i lehtë i përdorur në ndërtimin e gjithçkaje, nga aeroplanët tek termocentralet.

Ukraina ka gjithashtu rezerva të konsiderueshme të metaleve të rralla të tokës – një grup prej 17 elementësh të përdorur në prodhimin e armëve, turbinave me erë, elektronikës dhe produkteve të tjera thelbësore për teknologjinë moderne. Një pjesë e këtyre depozitave minerale u mor nga Rusia. Sipas ministres ukrainase të ekonomisë, Yulia Sviridenko, burimet me vlerë rreth 350 miliardë dollarë ndodhen aktualisht në territoret e pushtuara.

Rusia kontrollon një pjesë të madhe të burimeve të Ukrainës

Harta tregon zonat në Ukrainë të pasura me minerale kryesore. E verdha tregon depozitat e titanit dhe zirkonit, vjollca tregon grafitin, jeshile tregon metale të rralla të tokës dhe blu tregon litium. Këto minerale janë të rëndësishme për teknologjitë e reja, industrinë, elektronikën, bateritë dhe në industrinë e hapësirës ajrore dhe automobilave.

Rusia kontrollon territoret në pjesët lindore të Ukrainës, si dhe Krimenë, e cila u aneksua në vitin 2014. Këto territore përmbajnë depozita të mëdha minerale, të cilat në rrethanat e reja kanë rëndësi strategjike për Rusinë, në radhë të parë në aspektin e negociatave.

Gjithashtu, kur shikohen përqindjet në sasitë e lëndëve të para, duke përfshirë qymyrin dhe hekurin, ato janë më të mëdhatë në pjesët lindore të Ukrainës, të cilat janë kryesisht të pushtuara nga ushtria ruse.

Pse SHBA dëshiron minerale?

Sipas një vlerësimi të vitit 2022 nga konsulenca kanadeze e rrezikut gjeopolitik SecDev, Rusia pushtoi 63% të minierave të qymyrit të Ukrainës dhe gjysmën e rezervave të saj të manganit, ceziumit, tantalit dhe metaleve të rralla të tokës.

Mineralet kritike janë themeli i ekonomisë së shekullit të 21-të. Ato janë thelbësore për burimet e rinovueshme të energjisë, industrinë ushtarake dhe infrastrukturën industriale, dhe luajnë një rol gjithnjë e më strategjik në gjeopolitikë dhe ekonominë globale. Megjithatë, lind pyetja nëse 5 për qind e rezervave botërore të mineraleve të vlefshme në Ukrainë është me të vërtetë diçka që mund të ndryshojë dhe të ndikojë ndjeshëm në garën gjeopolitike në teknologjitë e reja.

Në këtë kontekst, Shtetet e Bashkuara duan të sigurojnë akses në burimet minerale të Ukrainës dhe të paktën të zvogëlojnë pjesërisht varësinë e saj nga Kina, e cila kontrollon një të tretën e rezervave botërore të metaleve të rralla të tokës. Në dhjetor, Kina ndaloi eksportin e disa metaleve të rralla të tokës në SHBA dhe kishte kufizuar tashmë eksportet e lëndëve të para kryesore vitin e kaluar.

Fiksimi i Trump për mbledhjen e ndihmave nga Ukraina

Me kthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, ai e ka vënë çështjen e mineraleve të Ukrainës në qendër të fokusit publik. Trump flet për dorëzimin e pasurisë minerale të Ukrainës në SHBA, kryesisht nga këndvështrimi i kompensimit dhe një lloj grumbullimi i ndihmës amerikane për Ukrainën, për të cilën ai pretendon se i ka kaluar 350 miliardë dollarë, megjithëse shifra aktuale është rreth 100 miliardë dollarë.

Megjithëse burimet minerale janë të rëndësishme për Amerikën, kjo lëvizje pasqyron qasjen “transakcionaliste” të Trump ndaj marrëdhënieve ndërkombëtare, në të cilat ai nuk është i interesuar për aleancat tradicionale, por vetëm për përfitimet ekonomike të marrëveshjeve të tilla.

Këtë e pranoi edhe presidenti rus Vladimir Putin, i cili i ofroi Trumpit kontroll mbi burimet minerale të Ukrainës, duke përfshirë zonat në lindje të vendit të pushtuara aktualisht nga ushtria ruse.

Franca gjithashtu dëshiron mineralet e Ukrainës

Putin tha se marrëveshja e mundshme SHBA-Ukrainë për mineralet e rralla nuk është shqetësim për Moskën dhe se Rusia “pa dyshim ka shumë më shumë burime të këtij lloji sesa Ukraina”.

Evropa gjithashtu pa një mundësi për një marrëveshje për mineralet, kështu që Franca po i ofron një marrëveshje Ukrainës. Ata thonë se kjo do të ndihmojë në forcimin e industrisë ushtarake franceze.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka folur shumë më pozitivisht për një marrëveshje të mundshme mineralesh me Evropën sesa me SHBA-në, pasi Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë deklaruar pa mëdyshje se do të garantojnë sigurinë e Ukrainës përmes forcave paqeruajtëse evropiane pas një marrëveshjeje të mundshme armëpushimi.

Çfarë thotë marrëveshja SHBA-Ukrainë për mineralet?

Trump e ka vendosur marrëveshjen e mineraleve me Ukrainën në kontekstin e negociatave për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë dhe Zelensky, nga ana tjetër, po këmbëngul në garancitë e sigurisë amerikane për të parandaluar agresionin e ri rus në të ardhmen.

Sipas mediave amerikane, Zelensky madje i bërtiti të dërguarit amerikan gjatë negociatave për mineralet, por më vonë tha se Ukraina nuk e kundërshtoi marrëveshjen.

Zelensky njoftoi nesër një vizitë te Trump në Uashington dhe qeveria dhe parlamenti ukrainas kanë miratuar nënshkrimin e marrëveshjes, por tani për tani duket se jo të gjitha detajet janë finalizuar.

Garancitë e sigurisë për Ukrainën

Sipas informacioneve të fundit nga Financial Times, Ukraina do të paguajë 50% të të ardhurave nga shfrytëzimi i ardhshëm i burimeve të saj natyrore në një fond të përbashkët. Ky fond do të jetë në pronësi të përbashkët të Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës, dhe fondet do të përdoren për të rindërtuar Ukrainën dhe për të stimuluar zhvillimin e saj ekonomik.

Edhe pse marrëveshja nuk përfshin garanci specifike të sigurisë së SHBA-së për Ukrainën, ajo thotë se SHBA mbështet përpjekjet e Ukrainës për të marrë garancitë e nevojshme të sigurisë për të vendosur paqen e qëndrueshme. Gjithashtu, marrëveshja nuk specifikon nëse SHBA do të vazhdojë të dërgojë pajisje ushtarake në Ukrainë, dhe Trump ka folur vazhdimisht se si Evropa duhet të mbrojë vetë Ukrainën.Në rrethana të tilla ekziston rreziku që marrëveshja të dështojë, por në atë rast Ukraina do të jetë nën presion edhe më të madh nga Trump, gjë që do të ketë ndikim negativ në marrëveshjen e paqes me Rusinë. Kështu, Moska mund t’i ofrojë Trumpit burime mbi territoret e pushtuara ukrainase në këmbim të okupimit të vazhdueshëm, që do të ishte skenari më i keq për Ukrainën.

The post Si u bënë mineralet e Ukrainës ‘joshëse’ për presidentin Trump? appeared first on Albinfo.