Lufta e re e klasave

Ralph Schoellhammer/ Brussels Signal

Në mbarë botën po zhvillohet një ndryshim i thellë dhe i heshtur – një valë protestash popullore që, megjithë përmasat dhe rëndësinë e saj, trajtohet me pak vëmendje nga mediat kryesore. Ajo që nisi me fermerët holandezë në vitin 2019 dhe me shoferët kanadezë të kamionëve në vitin 2022, është shndërruar tashmë në një revoltë më të gjerë të klasës punëtore, që po riformëson skenën politike të vitit 2025.

Në Holandë, dhjetëra mijëra fermerë marshuan kundër politikave qeveritare që kërcënonin të shkatërronin industrinë e tyre. Në Kanada, shoferët e kamionëve panë llogaritë bankare të ngrira dhe fondet e tyre të bllokuara, ndërsa kundërshtimi i tyre ndaj masave të qeverisë nuk u prit me debat, por me ndëshkim financiar. Në Sri Lanka, qeveria u rrëzua pasi planet utopike për transformim “organik” u përplasën me realitetin e ashpër dhe zemërimin publik.

Këto nuk janë ngjarje të izoluara, por simptoma të një revolte më të gjerë kundër ambicieve të një elite globale, e cila po shtyn përpara agjenda mjedisore dhe ekonomike që gjithnjë e më shpesh bien në kurriz të njerëzve të zakonshëm. Ndërsa afrohemi në fund të vitit 2025, ky model vetëm sa është përshkallëzuar. Protestat kundër emigracionit janë bërë të zakonshme në Mbretërinë e Bashkuar, Holandë, Irlandë dhe Gjermani, duke nxjerrë në pah ndarje të thella në shoqëritë europiane. Ajo që po ndodh është një lloj i ri lufte klasash — jo më mes të majtës dhe të djathtës tradicionale, por mes një elite menaxheriale dhe klasave punëtore e të mesme të ulëta.

Sot, katër forca e shtyjnë këtë dinamikë përpara: aktivistët e përfshirë nga vizione apokaliptike, të mbipërfaqësuar në media, politikë dhe akademi; politikanët që kërkojnë të fitojnë miratimin publik përmes sinjalizimit moral, sidomos në rrjete sociale si X (dikur Twitter); korporatat që ndjekin trendet e momentit për përfitim, pavarësisht bindjeve reale; dhe më në fund, shumica e heshtur — njerëzit që paguajnë taksat, duan stabilitet dhe jetesë të qetë, por ndihen gjithnjë e më të kufizuar nga direktiva që vijnë nga lart.

Merrni shembull Gjermaninë, ku heqja dorë nga energjia bërthamore u vendos mbi baza ideologjike dhe jo praktike. Qytetarët, të siguruar se era dhe dielli do të zëvendësonin boshllëkun energjetik, tani përballen me realitetin e çmimeve të larta dhe furnizimit të pasigurt. Pavarësisht përparimit të dukshëm në energjitë e rinovueshme, Evropa Jugore dhe Lindore vazhdojnë të paguajnë fatura energjie 40–70 për qind më të larta se para krizës. E njëjta gjë po ndodh edhe në bujqësi: Komisioni Europian është detyruar të zbusë kërkesat e “Marrëveshjes së Gjelbër” për shkak të protestave të gjata të fermerëve. Në secilin rast, shoqëritë demokratike duken të drejtuara jo nga shumica, por nga një koalicion i ngushtë grupesh interesi shumë aktivë dhe shumë të zëshëm.

Pasojat politike janë të pamohueshme. Në vitin 2025, partitë populiste kryesojnë sondazhet njëkohësisht në Austri, Gjermani, Francë dhe Britani – për herë të parë në historinë moderne. Alternativa për Gjermaninë (AfD) është bërë partia më e popullarizuar me 26 për qind mbështetje. Në Holandë, Geert Wilders shkaktoi rrëzimin e qeverisë dhe zgjedhje të parakohshme për shkak të politikës së emigracionit. Polonia u rikthye drejt konservatorëve, ndërsa lëvizjet populiste kanë fituar terren në Portugali, Austri dhe Republikën Çeke.

Ndërkohë, lëvizjet “progresiste” në Perëndim po shkëputen gjithnjë e më shumë nga klasat punëtore që pretendojnë të përfaqësojnë. Në të vërtetë, shumica e njerëzve duan energji të përballueshme, siguri ushqimore, arsim cilësor, emigracion të kontrolluar dhe ruajtjen e identitetit kombëtar – jo një revolucion të pafund “të gjelbër” të promovuar nga akademikë dhe aktivistë të financuar nga shteti.

Në Shtetet e Bashkuara, rikthimi i presidentit Trump në pushtet në vitin 2024 u mundësua kryesisht nga votuesit e klasës punëtore – jo sepse janë bërë më konservatorë, por sepse ndihen të braktisur. Kërkimet tregojnë se punëtorët pa diplomë universitare janë bërë madje më progresistë në disa çështje që nga vitet ’90, por gjithsesi kanë braktisur Partinë Demokrate. Trump fitoi sepse foli për dhimbjet e tyre ekonomike, ndërsa kundërshtarët i injoruan. Ai fitoi në rajonet e goditura nga automatizimi dhe rënia industriale dhe mori shumicën në qarqet më të varfra dhe të varura nga ndihmat sociale.

Pasojat shihen jo vetëm në zgjedhje, por edhe në tërheqjen graduale të politikave elitare. Pas rizgjedhjes së Trump-it, kompani të mëdha si Amazon, Meta, Google dhe IBM kanë reduktuar ndjeshëm programet e tyre për diversitet, barazi dhe përfshirje (DEI). Ajo që dikur shihej si politikë e domosdoshme korporative, sot është bërë politikisht toksike, me kompanitë që përmendin presionin ligjor dhe klimën e re politike si arsye për ndryshimin e kursit. Ndërkohë, universitetet elitare po përballen me reagim të fortë për pranimet e trashëguara dhe diskriminimin e perceptuar ndaj fëmijëve të votuesve konservatorë.

Në qendër të kësaj “lufte të heshtur” qëndron kontrolli i informacionit. Duke shtypur lajmet për protesta masive ose duke i portretizuar kundërshtarët si ekstremistë margjinalë, elitat përpiqen të parandalojnë organizimin efektiv dhe rezistencën. Etiketimi i shoferëve kanadezë si radikalë, përshkrimi i fermerëve holandezë si ekstremistë dhe fokusimi tek zërat më të skajshëm të lëvizjeve të protestës janë pjesë e të njëjtit mekanizëm: margjinalizimi i pakënaqësisë legjitime demokratike.

Kjo luftë klasash nuk është vetëm çështje e brendshme, por ka rëndësi edhe gjeopolitike. Evropa e ka kufizuar veten me kontradikta të brendshme pikërisht në momentin kur i nevojitet më shumë koherencë strategjike. Ndërsa Kina promovon nismën e saj “Një brez, një rrugë”, udhëheqësit e BE-së përqendrohen në klimën dhe barazinë gjinore në strategjitë e tyre të zhvillimit ndërkombëtar. Industria europiane ka humbur mbi një milion vende pune që nga viti 2021, kryesisht për shkak të kostove të larta të energjisë. Pa marrëveshje afatgjata për energji të pastër dhe rritje të efikasitetit, Evropa rrezikon të humbasë përfundimisht konkurrueshmërinë e saj.

“Reagimi i gjelbër” – ose greenlash – që ka përfshirë kontinentin, tregon se politikat elitare, kur imponohen pa marrë parasysh ndikimin real tek qytetarët e zakonshëm, prodhojnë domosdoshmërisht kundërpërgjigje politike. Pakënaqësia ndaj politikave klimatike ka rrënjë si ekonomike, ashtu edhe kulturore, dhe shfaqet më fort në rajonet e prekura nga transformimet industriale apo kufizimet e përdorimit të energjisë.

Ata që janë në pushtet duhet ta dëshmojnë legjitimitetin e tyre duke sjellë politika që pasqyrojnë dëshirat reale të qytetarëve që përfaqësojnë. Sondazhet e vitit 2025 nuk tregojnë ekstremizëm, por një shumicë demokratike që kërkon të dëgjohet. Nëse kjo ndryshim nuk ndodh, hendeku mes ambicieve të elitës dhe realitetit të klasës punëtore do të zgjerohet, duke ushqyer trazira dhe duke gërryer themelet e legjitimitetit demokratik. Lufta nuk është më e heshtur — dhe në vitin 2025, nga Amsterdami në Dublin, nga Berlini në Uashington, zëri i shumicës po bëhet çdo javë e më i fortë.

The post Lufta e re e klasave appeared first on Ditar.al.