Maqedonia e Veriut mes BE-së dhe Kushtetutës: Reforma të domosdoshme, e konfirmon edhe Komisioni i Venedikut
Tashmë, rekomandimet për ndryshime kushtetuese në adresë të Republikës së Maqedonisë së Veriut nuk vinë vetëm nga fusha politike, por edhe në lidhje me gjyqësorin. Në mendimin e fundit të miratuar në seancën plenare në Venedik më 9 dhe 10 tetor 2025, Komisioni i Venedikut i Këshillit të Evropës mes tjerash theksoi se pavarësia e […]
Tashmë, rekomandimet për ndryshime kushtetuese në adresë të Republikës së Maqedonisë së Veriut nuk vinë vetëm nga fusha politike, por edhe në lidhje me gjyqësorin. Në mendimin e fundit të miratuar në seancën plenare në Venedik më 9 dhe 10 tetor 2025, Komisioni i Venedikut i Këshillit të Evropës mes tjerash theksoi se pavarësia e plotë e shërbimit të prokurorisë do të kërkojë edhe ndryshime kushtetuese. Sipas ekspertëve të fushës përkatëse, rekomandimet e komisionit duhet të merren parasysh, por kur bëhet fjalë për ndryshime kushtetuese, është vështirë e zbatueshme, shkruan Portalb.mk.
Në mendim rekomandohet ndryshimi i Kushtetutës, i cili do të kufizonte të drejtën e rizgjedhjes së prokurorit publik, si dhe të zgjedhjes dhe shkarkimit të tij me shumicë të kualifikuar në Parlament.
“Duke pasur parasysh rëndësinë e këtyre çështjeve për autonominë dhe pavarësinë relative të Prokurorisë Publike, Komisioni i Venedikut rekomandon që, në kontekstin e reformës së ardhshme kushtetuese, Kushtetuta të ndryshohet edhe në këto pika”, thuhet në dokument.
Lidhur me Projektligjin për Këshillin e Prokurorëve Publikë, mendimi i Komisionit të Venedikut rekomandon rishikimin e kohëzgjatjes së përvojës profesionale të të gjithë anëtarëve porotë të Këshillit, si dhe ofrimin e një alternative për mënyrën se si zgjidhen katër anëtarët porotë, duke siguruar kështu një përzgjedhje të bazuar në meritat dhe integritetin e kandidatëve, si dhe përfaqësim të larmishëm.
Ndryshe, Portalb.mk, ka marrë edhe mendimin e Institutit IHR (Institute for Human Rights) në lidhje me opinionet e Komisionit të Venedikut.
“Opinionet e Komisionit të Venedikut janë të dobishme për harmonizimin e legjislacionit tonë me atë evropian, veçanërisht pasi ato opinione i specifikojnë ose i drejtojnë më tej dispozitat në përputhje me standardet dhe praktikat evropiane dhe ndërkombëtare, dhe është e këshillueshme që të respektohet dhe të zbatohet opinioni i Komisionit të Venedikut. Megjithatë, disa nga propozimet e bëra prej tyre kërkojnë një ndryshim të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, kështu që në këtë pikë rekomandimet e tyre nuk mund të zbatohen plotësisht”, tha për Portalb, Jelena Kadriq udhëheqëse e IHR.
Sipas ekspertes juridike Kadriq, lidhur me transparencën e procedurës për zgjedhjen e një Prokurori Publik, natyrisht, është e nevojshme të specifikohen më tej dispozitat ekzistuese në ligj, siç thekson edhe Komisioni i Venedikut.
Domosdoshmërinë e ndryshimeve e kujtoi edhe Ursula von der Leyen
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, pas takimit me kryeministrin Hristijan Mickoski në Shkup tha se vendi duhet të bëjë ndryshime kushtetuese për të vazhduar rrugën e tij drejt Bashkimit Evropian (BE). Von der Leyen vizitoi vendin si pjesë e turneut të saj ballkanik.
“Ne e mbështesim plotësisht Maqedoninë e Veriut në rrugën e saj drejt BE-së. Mund të mbështeteni tek ne. Hapi tjetër dhe i vetëm para hapjes së negociatave është i qartë. Ju duhet të bëni ndryshimin kushtetues të dakordësuara. Topi është në fushën tuaj. BE-ja është gati”, shkroi Von der Leyen në X pas takimit me Mickoskin në Qeveri, pas të cilit nuk pati konferencë për media.
Kujtojmë se, eksponentë të BE-së e kujtojnë Maqedoninë e Veriut dhe krerët e saj politik për ndryshim të kushtetutës, pas çdo vizite në Shkup. Megjithatë, vendi sikur i ka vënë vijë të kuqe kësaj çështje, pas formimit të qeverisë vitin e kaluar nga VMRO-DPMNE, VLEN dhe ZNAM. Ndryshimi kushtetutës, mes tjerash, përfshin edhe shtimin e bullgarëve dhe etnive tjera në Kushtetutë. Ndryshimi kërkon shumicë prej dy të tretash dhe negociatat me BE-në nuk do të fillojnë derisa të bëhen këto ndryshime.
Me kusht të ndryshimi të Kushtetutës, Maqedonia e Veriut më 19 korrik të vitit 2022 i filloi bisedimet qasëse me BE-në me mbajtjen e konferencës së parë ndërqeveritare, pas miratimit të propozimit francez të cilin Maqedonia e Veriut e miratoi më 16 korrik 2022. Propozimi atë kohë u votua në parlament pa pjesëmarrjen e opozitës së atëhershme e cila tani është në pushtet.
