Amerika do të fillojë me testimet bërthamore

SHBA-të nuk kanë testuar armë bërthamore që nga viti 1992, por tani Presidenti amerikan Donald Trump dëshiron të rifillojë testimet. Testet do të rifillojnë “menjëherë”, deklaroi Trump, pak para një takimi me Presidentin kinez Xi Jinping.

Presidenti Trump e justifikoi masën në një postim në platformën Truth Social duke cituar programet e testimit të vendeve të tjera. Ai deklaroi se kishte udhëzuar Departamentin e Mbrojtjes të kryente teste “në kushte të barabarta”. Çfarë lloj testesh do të jenë këto dhe cilat lloje armësh do të testohen mbetet plotësisht e paqartë.

Republikani shkroi se ky hap ishte i vështirë për të, por “nuk kishte zgjidhje tjetër”. Shtetet e Bashkuara janë përmbajtur vullnetarisht nga testimet e armëve bërthamore që nga viti 1992. Megjithatë, testet mund të rifillojnë në çdo kohë në Vendin e Sigurisë Kombëtare të Nevadës – ku u zhvilluan testet e fundit.

Testet ofrojnë të dhëna teknike se si sillen armët e reja bërthamore dhe nëse armët e vjetra janë ende funksionale. Njoftimi mund të interpretohet si një demonstrim i qëllimshëm i fuqisë strategjike të SHBA-së kundrejt Rusisë dhe Kinës.

Nëntë Shtete me Armë Bërthamore

Urdhri i presidentit amerikan erdhi pak para një takimi me Presidentin kinez Xi Jinping në Korenë e Jugut. Kina është gjithashtu një fuqi bërthamore e konsoliduar, ashtu si Rusia, Britania e Madhe dhe Franca. Që nga viti 1998, asnjë vend tjetër përveç Koresë së Veriut nuk ka kryer ndonjë provë bërthamore. Sipas shifrave të Kongresit, SHBA-të kryen më shumë se 1.000 teste bërthamore midis viteve 1945 dhe 1992.

Sipas organizatës ICAN, Kina ka kryer 45 teste bërthamore, e fundit në vitin 1996. Sipas një raporti nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve për Paqen në Stokholm (SIPRI), aktualisht ka nëntë shtete që zotërojnë armë bërthamore. Përveç fuqive të konsoliduara të lartpërmendura, të cilat janë anëtare të përhershme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, këto janë India, Pakistani, Koreja e Veriut dhe Izraeli.

Kritika ndaj njoftimit të Trump

Rezistenca ndaj njoftimit të Trump vjen nga radhët e demokratëve. “Absolutisht jo. Do të paraqes kërkesë për t’i dhënë fund kësaj”, shkroi kongresmenja demokrate Dina Titus nga Nevada në platformën X.

Ekspertët janë gjithashtu kritikë ndaj planit. “Nuk besoj se testimi është i nevojshëm për të siguruar besueshmërinë e arsenalit bërthamor të SHBA-së”, citoi Wall Street Journal Gary Samore, një ekspert kryesor për armët e shkatërrimit në masë, i cili shërbeu në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të ish-Presidentit Bill Clinton.

“Do të ishte një dhuratë për Rusinë dhe Kinën, të cilat po zhvillojnë lloje të reja të armëve bërthamore dhe do të përfitonin nga një rifillim i testimit”.

SHBA s’ka nevojë për testime

Edhe pa teste të armëve bërthamore, SHBA-ja ka një program të gjerë për të siguruar besueshmërinë e arsenalit të tyre bërthamor. Kjo përfshin simulime kompjuterike, teste me materiale bërthamore që nuk rezultojnë në një reaksion zinxhir dhe teste të teknologjive të raketave dhe kokave bërthamore.

Sipas disa ekspertëve, masa të tilla i bëjnë testet bërthamore të panevojshme. Sipas dëshmisë së Kongresit Amerikan nga vera e vitit 2024, një ekspert nga Administrata Kombëtare e Sigurisë Bërthamore (NNSA), organizata përgjegjëse për sigurinë dhe efektivitetin e arsenalit bërthamor të SHBA-së, deklaroi se nuk kishte nevojë teknike për teste bërthamore.

Rusia testoi raketën lundruese Burevestnik

Vetëm pak ditë më parë, Presidenti rus Vladimir Putin njoftoi se testi i raketës Burevestnik me energji bërthamore kishte qenë i suksesshëm. Sipas burimeve ruse, ajo u testua më 21 tetor gjatë një manovre të kohëve të fundit nga forcat bërthamore ruse. Një test i dronit nënujor Poseidon me energji bërthamore ishte gjithashtu i suksesshëm, thotë ai. Testet ruse, megjithatë, përfshinin testimin e një sistemi të ri shpërndarjeje, jo një test të një arme bërthamore.

Traktati START

Traktati i ri START për çarmatimin bërthamor është marrëveshja e fundit e madhe e kontrollit të armëve midis SHBA-së dhe Rusisë – dhe skadon në shkurt 2026. Deri më tani, nuk ka pasur negociata për një marrëveshje pasardhëse.

Kremlini deklaroi së fundmi se është praktikisht e pamundur ta rinegociojë atë brenda afatit të caktuar kohor. Traktati u nënshkrua në vitin 2010 dhe u zgjat për herë të fundit për pesë vjet në vitin 2021. Ai parashikon një reduktim të kokave bërthamore dhe sistemeve të shpërndarjes.

Në fund të Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1945, SHBA-të hodhën një bombë atomike në qytetin japonez të Hiroshimës. Një bombë e dytë goditi Nagasakin tre ditë më vonë. Këto ishin sulmet e para – dhe deri më tani të vetmet – sulme bërthamore në historinë e luftës. DW

The post Amerika do të fillojë me testimet bërthamore appeared first on Ditar.al.