A është orizi Basmati, indian apo pakistanez? Për KE është një dhimbje koke!

Gazeta Si – Nga fushat e Punjabit deri në Bruksel, kush do ta kishte menduar se mosmarrëveshja mbi origjinën e orizit Basmati do të përfundonte në pjatat e europianëve?

Në mes të negociatave për një marrëveshje tregtare të shumëpritur me Indinë, Komisioneri Europian për Tregtinë Maros Sefcovic po përballet me një dhimbje koke të vërtetë: si të shmangë një përplasje me Pakistanin, duke i rezistuar presionit nga India për të njohur origjinën indiane të orizit basmati me kokërr të gjatë dhe aromatik.

“Kjo është sigurisht një nga çështjet që është në listë,” pranoi Sefcovic më 12 shtator, ndërsa po kthehej nga një raund negociatash në New Delhi.

Diskutime të reja u zhvilluan në Bruksel këtë javë, pasi si India ashtu edhe Bashkimi Europian i kanë vënë vetes qëllimin e arritjes së një marrëveshjeje tregtare para fundit të vitit, me politikën e re tarifore të administratës Trump që i vë të dy partnerët nën presion për të ndërtuar lidhje të reja tregtare.

Sigurisht, orizi basmati do të jetë ndër çështjet e diskutuara midis Sefcovic dhe homologëve të tij indianë, pasi India dëshiron që treguesi i saj gjeografik (GI) të mbrohet në Europë.

Por një njohje e tillë nuk do të vinte lehtë, pasi fqinji i saj rival Pakistanim i cili ka qenë në konflikt me Indinë për rajonin e diskutueshëm të Kashmirit që nga ndarja e dy vendeve në vitin 1947, gjithashtu kërkon që BE ta njohë basmatin si me origjinë pakistaneze.

Mbrojtja e GI-ve mbart interesa të konsiderueshme ekonomike. Bisedimet tregtare midis BE-së dhe partnerëve të saj zakonisht përfshijnë një seksion të veçantë kushtuar kësaj. Për shkak të trashëgimisë së saj të pasur artizanale dhe kulinare, BE-ja, kryesisht falë Francës, Italisë dhe Spanjës, mban numrin më të madh të GI-ve në botë.

Në negociatat tregtare, Brukseli kërkon që sa më shumë produkte të saj të mbrohen nga pala tjetër për të parandaluar falsifikimin në atë vend, me shampanjën e Francës dhe djathin e famshëm Parmigiano Reggiano të Italisë që janë produktet më të falsifikuara.

Dhe pala tjetër në negociata mund ta pranojë, me kusht që marrëveshja të mbrojë edhe interesat dhe GI-të e veta.

Dështimi i një njohjeje të përbashkët

Nëse do të varej vetëm nga BE-ja, ajo do ta kishte njohur orizin basmati si indian dhe pakistanez shumë kohë më parë, por nuk është kaq e thjeshtë.

Në fillim, gjërat nuk kishin filluar aq keq. Në fakt, India dhe Pakistani kishin udhëhequr së bashku një luftë kundër një kompanie amerikane RiceTec, e cila kishte marrë një patentë për orizin basmati në fund të viteve 1990. Në vitin 2001, Zyra e Patentave dhe Markave Tregtare e SHBA-së e revokoi atë patentë.

Disa vite më vonë, për të mbrojtur origjinën e basmatit në BE, Islamabadi dhe Nju Delhi bashkëpunuan midis viteve 2004 dhe 2008 në një kërkesë të përbashkët drejtuar Komisionit Europian për njohjen e trashëgimisë së tyre të përbashkët mbi orizin që vjen nga rajoni i Punjabit, i vendosur në kufirin midis Indisë dhe Pakistanit.

Por sulmet e vitit 2008 në Mumbai, në të cilat u vranë 160 persona dhe të cilat India ia atribuoi shërbimeve të inteligjencës pakistaneze, shkatërruan përpjekjet e përbashkëta të dy vendeve dhe riorganizuan marrëdhëniet.

Pas vitesh bllokimi dhe tensioni, India paraqiti në mënyrë të njëanshme një kërkesë për regjistrimin e GI në Komisionin Europian në vitin 2018.

Kërkesa thotë se orizi, i karakterizuar nga “një aromë e mrekullueshme, shije e ëmbël, teksturë e butë, lakim delikat”, rritet në fushat Indo-Gangetike, një zonë gjeografike e ndarë midis Indisë, Pakistanit, Kamboxhias dhe Nepalit, e cila përfshin edhe rajonin e Punjabit.

Në muajt që pasuan, Pakistani kundërshtoi kërkesën e Indisë, duke e perceptuar atë si një përpjekje për të siguruar përdorimin ekskluziv të termit “basmati”.

Dhe pas shkëmbimeve të pasuksesshme midis avokatëve të të dyja palëve, Pakistani paraqiti kërkesën e vet për statusin e GI në vitin 2023, duke renditur jo vetëm fushat Indo-Gangetike, por edhe katër rrethe të Kashmirit shumë të diskutuar – Mirpur, Bhimber, Poonch dhe Bagh – si vende ku rritet orizi basmati.

Të dyja palët mohojnë kërkesat për njohje ekskluzive

Pas disa vitesh përpjekjesh për të ndërmjetësuar midis dy ‘vëllezërve’ rivalë, BE-ja e gjeti veten të zënë në kurthin e njohjes territoriale të Kashmirit – thelbi i mosmarrëveshjes territoriale midis Indisë dhe Pakistanit.

“Komisioni po përpiqet të qetësojë një konflikt gjeopolitik”, tha Matteo Mariano, ekspert i markave tregtare në firmën ligjore Novagraaf.

“Mund të kishte thënë ‘kush vjen i pari, merr shërbim i pari’, por zgjodhi të mos e bënte, duke pasur parasysh se çështjet territoriale midis Indisë dhe Pakistanit nuk janë shqetësimi i tyre.”

Burime nga Pakistani dhe India që u kontaktuan mohuan se vendi i tyre po kërkonte njohje ekskluzive të origjinës së basmatit. Megjithatë, rruga drejt një zgjidhjeje të përbashkët nuk duket se po shfaqet.

Në mes të negociatave për një marrëveshje tregtare shumë më të gjerë, duke filluar nga tregjet e automobilave te produktet e qumështit dhe prokurimi publik, BE-ja e gjen veten duke ecur në një litar të tendosur.

“Nëse Komisioni është i ashpër, ai mund të detyrojë një regjistrim të përbashkët nga Pakistani dhe India”, tha Mariano.

“Kjo varet nga rëndësia e marrëveshjes tregtare për Indinë dhe nëse BE-ja ka kohë për të bllokuar negociatat mbi GI-të”, shpjegoi ai.

Sipas avokatit, BE-ja mund ta shfrytëzojë këtë në dobi të kompanive të veta.

Por për këtë, Komisioni do të duhet të jetë një strateg i zgjuar, pasi Delhi përfaqësohet nga “negociatorë të fortë”, pranoi vetë Sefcovic në shtator.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post A është orizi Basmati, indian apo pakistanez? Për KE është një dhimbje koke! appeared first on Gazeta Si.